ประวัติทุเรียนในประเทศไทย

ทุเรียนในประเทศไทยนั้น สามารถสืบค้นหลักฐานได้ถึงในสมัยอยุธยา ซึ่งบ่งบอกว่าเป็นผลไม้ที่ได้รับความนิยมมาช้านาน แต่จะเข้ามาอย่างไรเมื่อไรไม่มีหลักฐานแน่ชัด แต่ก็น่าเชื่อถือได้ว่า มีถิ่นกำเนิดมาจากทางภาคใต้ของประเทศไทย และมีการปรับปรุงสายพันธ์ วิธีการปลูกเรื่อยมา

ย้อนกลับไปถึงศตวรรษที่ 17 Jacques de Bourges หนึ่งในผู้เผยแผ่ศาสนาคนแรกที่มีโอกาสมาเยือนอยุธยาในปี ค.ศ. 1662 บรรยายถึงทุเรียนว่า

“รสชาติของผลไม้ในทวีปยุโรปทั้งหมด ไม่สามารถเทียบได้กับรสชาติอันล้ำลึกของทุเรียนเนื้อสีเหลืองนวลได้เลย”

เมอร์ซิเออร์ เดอลาลูแบร์ (Monsieur de la Loubre) ราชทูตแห่งฝรั่งเศสที่ได้มาเยือนสยามประเทศเองก็เขียนบันทึกไว้ในปี ค.ศ. 1687 ว่า 

“ดูเรียน” (Durion) ชาวสยามเรียกว่า “ทูลเรียน” (Tourrion) เป็นผลไม้ที่นิยมกันมากในแถบนี้ แต่สำหรับข้าพเจ้า ไม่สามารถทนต่อกลิ่นเหม็นอันรุนแรงของมันได้ ผลมีขนาดเท่าผลแตง มีหนามอยู่โดยรอบ ดูๆ ไป ก็คล้ายกับขนุนเหมือนกัน มีเมล็ดมาก แต่เมล็ดใหญ่ขนาดเท่าไข่ไก่ ซึ่งเป็นส่วนที่ใช้กิน ภายในยังมีอยู่อีกเมล็ดหนึ่ง ถือกันว่า ยิ่งมีเมล็ดในน้อย ยิ่งเป็นทูลเรียนดี อย่างไรก็ตาม ในผลหนึ่งๆ ไม่เคยปรากฏว่า มีน้อยกว่า ๓ เมล็ดเลย

จากระบบสังคม ความเชื่อของไทย มักนิยมนำอาหารผลไม้ดีที่สุดถวายพระ หรือเป็นของกำนัลเจ้านาย และระบบส่วยภาษีอากรต่างๆ ทำให้ทุกคนต้องปรับปรุงพืชผลของตนเอง ส่งผลให้เมืองไทยมีพันธุ์ไม้ผลดีๆ หลากหลายชนิด มาจนถึงสมัยปัจจุบัน

ช่วงต้นกรุงรัตนโกสินทร์มีการนำทุเรียนจากนครศรีธรรมราชมาปลูกย่านฝั่งธน และนนทบุรี มีการพยายามขยายพันธ์และปรับปรุงสายพันธ์ เพื่อให้เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมในแต่ละพื้นที่ หลังน้ำท่วมใหญ่ปี 2485 ทำให้ทุเรียนหลายสายพันธ์สูญหายไปเพราะสวนล่ม ในย่านนนทบุรีและธนบุรี ทำให้เกิดการพยายามขยายสายพันธ์จากสวนที่เหลือรอด

ทำให้เกิดทุเรียนพันธ์ใหม่เกิดขึ้นมากมายแต่ไม่มีการกำหนดหลักเกณฑ์การตั้งชื่ออย่างเป็นระบบ ทำให้ต่างคนต่างเรียก ต่างตั้ง หากนับจำนวนสายพันธ์ของทุกเรียนในประเทศไทย มีมากถึง 220 กว่าสายพันธ์ แต่อาจมีหลายๆ พันธุ์ ที่เป็นพันธุ์เดียวกัน แต่มีการกำหนดชื่อพันธุ์ขึ้นใหม่ ที่ซ้ำซ้อน ในแต่ละพื้นที่

ทุเรียนที่ได้รับความนิยม 4 พันธุ์ อย่าง กระดุม หมอนทอง ก้านยาว และชะนี จะมีลักษณะแตกต่างกันไป มีจุดสังเกตุดังนี้

1. พันธุ์กระดุม ผลมีขนาดเล็ก ค่อนข้างกลม หัวและท้ายผลค่อนข้างป้าน ก้นผลบุ๋มเล็กน้อย น้ำหนักเฉลี่ย 1 กก. หนามเล็ก สั้นและถี่ ขั้วค่อนข้างเล็กและสั้น พูเต็มสมบูรณ์ ร่องพูค่อนข้างเล็ก เนื้อค่อนข้างบ่าง แต่ละเอียด นุ่ม สีเหลืองอ่อน เมล็ดมีขนาดใหญ่ รสชาติหวานไม่ค่อยมัน เละง่ายเมื่อสุกจัด

2. พันธุ์หมอนทอง ผลมีขนาดใหญ่ ค่อนข้างยาว มีบ่าผล ปลายผลแหลม น้ำหนักเฉลี่ย 3-4 กก. พูไม่ค่อยเต็มทุกพู หนามแหลมสูง ฐานหนามเป็นเหลี่ยม ระหว่างหนามใหญ่จะมีหนามเล็กแซมอยู่ทั่วไป เรียกว่า เขี้ยวงู ก้านใหญ่แข็งแรง ช่วงกลางก้านผลจนถึงปาปลิงจะอ้วนใหญ่เป็นทรงกระบอก เนื้อหนาสีเหลืองอ่อนละเอียด เนื้อแห้งไม่แฉะ รสชาติหวานมัน เมล็ดน้อยและลีบเป็นส่วนใหญ่

3. พันธุ์ก้านยาว ผลมีขนาดปานกลาง ทรงผลกลมเห็นพูไม่ชัดเจน พูเต็มทุกพู น้ำหนักเฉลี่ย 3 กก. หนามเล็กถี่สั้นสม่ำเสมอ ก้านใหญ่และยาว เนื้อละเอียดสีเหลืองหนาปานกลาง รสชาติหวานมัน เมล็ดมากค่อนข้างใหญ่

4. พันธุ์ชะนี ผลมีขนาดปานกลางถึงใหญ่ รูปทรงหวด คือ กลางผลป่อง หัวเรียว ก้นตัด น้ำหนักเฉลี่ย 2.5-3 กก. ร่องพูลึก มองเห็นชัด ขั้วผลใหญ่และสั้น เนื้อละเอียดมีสีเหลืองจัด รสชาติหวานมัน เมล็ดค่อนข้างเล็กและมีจำนวนเมล็ดน้อย

วิธีการดูว่าทุเรียนแก่พร้อมรับประทานหรือยัง

1. สังเกตก้านผล ก้านผลจะแข็งและมีสีเข้มขึ้น เมื่อลูบจะรู้สึกสากมือ เมื่อจับก้านผลแล้วแกว่งผลทุเรียน จะรู้สึกว่า ก้านผลทุเรียนมีสปริงมากขึ้น ก้านผลบริเวณปากปลิงจะบวมโต เห็นรอยต่อชัดเจน

2. สังเกตหนาม ปลายหนามแห้ง มีสีน้ำตาลเข้ม เปราะและหักง่าย ดังนั้น เมื่อมองจากด้านบนของผล จะเห็นหนามเป็นสีเข้ม หนามมีลักษณะกว้างออก ร่องหนามห่าง เวลาบีบปลายหนามเข้าหากันจะรู้สึกว่า มีสปริง

3. สังเกตรอยแยกระหว่างพู ผลทุเรียนที่แก่จัด จะสังเกตเห็นรอยแยกบนพูได้อย่างชัดเจน ยกเว้นบางพันธุ์ที่ปรากฏไม่เด่นชัด เช่น พันธุ์ก้านยาว

4. การชิมปลิง ผลทุเรียนที่แก่จัด เมื่อตัดขั้วผลหรือปลิงออก จะพบน้ำใส ซึ่งไม่ข้นเหนียว เหมือนในทุเรียนอ่อน และเมื่อใช้ลิ้นแตะชิมดูจะมีรสหวาน

5. การเคาะเปลือก หรือกรีดหนาม เมื่อเคาะเปลือกผลทุเรียนที่แก่จัด จะมีเสียงดังหลวมๆ เนื่องจากมีช่องว่างระหว่างเปลือกและเนื้อภายในผล เสียงหนักหรือเบาแตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับพันธุ์และอายุของต้นทุเรียน

วิธีเก็บรักษาทุเรียน

หากใครอยากเก็บทุเรียนไว้กินนานๆ   ขอแนะนำวิธีเก็บรักษาคุณภาพทุเรียนใน 2 แนวทางคือ

1. แบบไม่แกะเปลือกออก  เป็นวิธีการปอกทุเรียนแบบใช้มีดเจาะยกพูมาทีละ 1-2 พู ตามที่ต้องการจะรับประทาน และส่วนที่เหลือถ้าทิ้งไว้ที่อุณหภูมิห้องแล้วทุเรียนจะสุกงอมเป็นปลาร้า วิธีการเก็บให้ใส่ถุงทั้งเปลือก แช่ตู้เย็นเพื่อยับยั้งการสุก หากต้องการรับประทานให้นำออกมาผึ่งและผ่าพูต่อไป

2. แบบแกะเปลือกออก เป็นวิธีการแกะเปลือกออกด้วยวิธีการปอกแบบฉีก ร่อนพู หรือยกร่องพู และหลังรับประทานไม่หมดให้บรรจุเนื้อทุเรียนในภาชนะเข้าช่องแช่แข็ง เมื่ออยากรับประทานอีกให้นำมารับประทานได้เลย หรือทิ้งไว้ระยะหนึ่งให้เนื้อนิ่มอ่อนตัวก่อนก็ได้

ถึงแม้ฤดูกาลของทุเรียนจะเริ่มต้นในเดือนพฤษภาคมและสิ้นสุดลงในช่วงเดือนพฤศจิกายน แต่เจ้าของสวนทุเรียนย่อมมีวิธีเก็บและถนอมรักษาไว้ได้ตลอดทั้งปี เป็นการแปรรูปและต่อยอดได้อีกหลายอย่าง

วิธีการแปรรูปทุเรียน

แกงมัสมั่น คนไทยชื่นชอบการทำอาหารด้วยผลไม้ แม้แต่ทุเรียนเองก็ไม่ใช่ข้อยกเว้น เพราะเป็นวัตถุดิบที่เพิ่มชาติให้กับเมนูต่างๆ ได้อย่างดีเยี่ยม เช่นในแกงมัสมั่น ที่ความหวานมันของทุเรียนช่วยเพิ่มความล้ำลึกให้กับรสชาติของน้ำกะทิและแกงกะหรี่ได้อย่างยอดเยี่ยม

ทุเรียนแผ่นทอดกรอบ ทุเรียนฝานบางที่นำมาทอดนี้ เปี่ยมไปด้วยคุณค่าทางโภชนาการมากมาย แถมยังอร่อยจนหยุดไม่ได้ เราแนะนำให้คุณแบ่งทานกับเพื่อนดีกว่า หากไม่อยากน้ำหนักขึ้นอยู่คนเดียว

กาแฟทุเรียน จะเกิดอะไรขึ้นหากกาแฟที่คุณทานมีส่วนผสมของผลไม้ที่มีกลิ่นแรงที่สุดในโลก? กาแฟแก้วนี้คงถือเป็นสุดยอดคาเฟอีน เพราะหากว่ากาแฟทั่วไปไม่ทำให้คุณกระชุ่มกระชวยได้ เฟรปเป้ทุเรียนนี่แหละ ที่จะทำให้คุณตาสว่างแน่นอน

พิซซ่าทุเรียน เมนูนี้ต้องทำให้ชาวอิตาลีขยาดแน่ๆ แต่อย่าเพิ่งด่วนตัดสิน รสชาติที่กำเนิดจากการผสมผสานของทุเรียนกับชีสมันสุดยอดกว่าที่คุณคิดเสียอีก ขอวงเล็บไว้ว่าเมนูนี้เหมาะสำหรับผู้ที่รักทุเรียนอยู่แล้วเท่านั้น

ส้มตำทุเรียน  สำหรับเมนูส้มตำ โดยปกติเเล้วเราใช้มะละกอเป็นวัตถุหลัก แต่ส้มตำรูปแบบใหม่นี้จะทำให้คุณลืมความคิดนั้นไปได้เลย เพราะรสสัมผัสของทุเรียนที่นิ่มหรือความกรอบของทุเรียนทอดนี้ จะทำให้ผู้ชื่นชอบส้มตำทั้งหลายอยากที่จะลิ้มลองเมนูแสนแปลกนี้สักครั้งแน่นอน

ทุเรียนกวน ทุเรียนกวนเป็นที่นิยมมากในภาคตะวันออกและภาคใต้ของไทยด้วยรสชาติที่เข้มข้นและรสสัมผัสที่หนึบหนับ วิธีทำทุเรียนกวนนั้นไม่ซับซ้อน เพียงนำทุเรียนหมอนทองใส่ลงไปในกระทะร้อน แล้วให้เคี่ยวจนกลายเป็นสีน้ำตาลทองสวย

ทุเรียนเชื่อม อีกหนึ่งในของหวานของไทยที่มีรสหวานเจี๊ยบยอดนิยม คล้ายกับลูกเกาลัดฉาบน้ำตาลส่งตรงจากฝรั่งเศส แต่แตกต่างกันที่กลิ่นอันเป็นเอกลักษณ์ของทุเรียน

ทำไมทุเรียนถึงมีราคาแพง

หากไม่นับรวมถึงการบำรุงดูแล ประคบประโงมต้นทุเรียนของเกษตรกร ที่จะต้องเอาใจใส่ เฝ้ารอเวลาที่จะให้ผลผลิต ต้องฝันผ่าวิกฤตต่างๆจากธรรมชาติ ฝนฟ้า พายุ โรคพืชต่างๆ รวมถึงค่าดำเนินงาน ค่าจ้างค่าแรง ค่ายา และอื่นๆอีกมากมาย กว่าจะได้ออกมาเป็นผลผลิตออกสู่ตลาด ทำให้ทุเรียนมีราคาสูงโดยธรรมชาติอยู่แล้ว เพราะมีจำนวนผลผลิตออกสู่ตลาดน้อย แต่ความต้องการบริโภคมากมากขึ้น เรียกว่าแต่ละปีๆผลิตกันไม่ทัน ปัจจัยที่สำคัญอีกประการหนึ่งคือการส่งออกไปยังต่างประเทศมากกว่าขายในตลาดในประเทศ

ราคาทุเรียนปีนี้มีราคาต้นทุนสูงขึ้นเพราะว่าเจ้าของสวนส่วนใหญ่มีการส่งออกทุเรียนไปต่างประเทศ ทำให้ผู้ค้าต้องซื้อทุเรียนแพงกว่าทุเรียนที่ส่งออกต่างประเทศ เพราะทุเรียนที่ส่งต่างประเทศจะตัดผลตอนอายุอ่อนได้น้ำหนักมากกว่า ดีกว่าทุเรียนที่ขายตลาดในประเทศ น้ำหนักของลูกทุเรียนสุกพร้อมทานจะเบากว่าทุเรียนที่ส่งไปจีน ทำให้เกษตรกรหลายสวนก็เลือกที่จะส่งออกมากกว่า เรียกง่ายๆว่า กว่า 80% ของผลผลิตทุเรียนถูดส่งออกไปขายยังต่างประเทศโดยเฉพาะประเทศจีน  ยิ่งตอนนี้ผู้ซื้อชาวจีนมีการปรับตัว จากเมื่อก่อนที่ซื้อเฉพาะเบอร์สวยๆ เกรด A ก็เริ่มหันมาเหมาซื้อเกรดรองๆ ลงมา ทำให้ทุเรียนที่จำหน่ายในประเทศมีน้อยลงไปด้วย